Wystawa prestiżowej sztuki, ważne problemy społeczne, motyw uchodźstwa, polska reprezentacja artystów oraz my – grupa architektów, która miała zaszczyt uczestniczyć w tym niezwykłym artystycznym wydarzeniu. Naszą mentorką w zwiedzaniu była przewodniczka Kasia, która pokazała nam najciekawsze zakątki obszernej wystawy. Bo musicie wiedzieć – Biennale można zwiedzać tygodniami. My zobaczyliśmy tylko jej esencję, za to przepełnioną eksperymentalnymi rozwiązaniami i fundamentalną dla współczesnego świata treścią.
Znaczenie Biennale
Biennale w Wenecji to jedno z najstarszych i najbardziej prestiżowych wydarzeń artystycznych na świecie. To tu spotykają się takie wartości jak innowacja, różnorodność i dialog międzykulturowy. Powstałe w 1895 roku, na przestrzeni lat stało się nie tylko miejscem prezentacji najnowszych trendów, ale także przestrzenią do dyskusji i refleksji nad współczesnymi problemami społecznymi i politycznymi, m.in. migracją, zmianami klimatycznymi, tożsamością narodową, równością płci oraz prawami człowieka.
Z Biennale łączy się wiele ikonicznych wydarzeń – to tutaj Marcel Duchamp po raz pierwszy zaprezentował swoje słynne „Fontanna” – dzieło, które zrewolucjonizowało sposób myślenia o sztuce czy prezentacja prac Yoko Ono, która zainspirowała kolejne pokolenia artystów do eksperymentowania z formą i przekazem.
Biennale 2024
W tym roku inspirowaliśmy się, spacerując po pawilonach należących do poszczególnych państw.
Aby lepiej zrozumieć konstrukcję ekspozycji, warto wspomnieć, że Biennale to seria wydarzeń kulturalnych podzielonych na kilka kluczowych sekcji:
Wystawa sztuki
Giardini della Biennale – w ogrodach przy wystawie znajdują się pawilony narodowe, gdzie każdy kraj przedstawia swoją własną ekspozycję.
Biennale filmowe – organizowany od 1932 roku, jest najstarszym i najbardziej prestiżowym festiwalem filmowym na świecie, a nagroda przyznawana filmom to Złote Lwy.
Biennale Teatru i Tańca gromadzi natomiast artystów performatywnych dzielących się z innymi współczesnymi praktykami teatralnymi i tanecznymi.
W 2024 roku hasło Biennale brzmi “Obrokrajowcy są wszędzie”, a kuratorem 60. edycji eventu jest Adriano Pedrosa, który przedstawił program zawierający aż 331 artystów. Nazwa towarzysząca wydarzeniu wywodzi się z prac Claire Fontaine – neonowych rzeźb, na których widnieją napisy “Foreigners Everywhere”.
Pedrosa, podkreśla znaczenie tegorocznej edycji Biennale:
„Biennale Arte 2024 skupia się przede wszystkim na artystach, którzy sami są obcokrajowcami, imigrantami, ekspatriantami, diasporami, emigrantami, wygnanymi lub uchodźcami”.
zdjęcie: artbasel.com
Pawilon polski
Polska uczestniczy w Biennale od 1932 roku. Budynek Pawilonu Polskiego został sfinansowany przez rząd polski i stanowi jego własność. Polskie prace w przeszłości zostały wielokrotnie nagrodzone przez międzynarodowe Jury m.in. za wystawę Hotel Polonia Afterlife of Buildings (2008 ) oraz za projekt Making the walls quake as if they were dilating with the secret knowledge of great power (2012).
W 60-tej edycji Biennale Polskę reprezentują Kolektyw Open Group oraz Marta Czyż z pracą „Powtarzajcie za mną II”. Artyści postanowili zająć się traumą wojny toczącej się za naszą granicą, a jako środek wyrazu wybrali minimalistyczną formę wideo. Zrealizowane w 2022 i 2024 roku filmy są opowieścią ukraińskich uchodźców o zapamiętanych dźwiękach broni. Aby podkreślić dramatyzm indywidualnego doświadczenia wojny, wykorzystano konwencję baru karaoke – publiczność ma poczucie, że znajduje się w znanym i bezpiecznym miejscu, ale zamiast znanych przebojów dostaje “ścieżkę dźwiękową wojny” – wystrzały, wybuchy, wycie.
Eksponat w tym roku wspierają największe polskie marki i instytucje kultury m.in.: Zachęta – National Gallery of Art, Krupa Art Foundation, Paradyż, Vogue Polska x BMW Art Academy, Orlen, Cisowianka Perlage.
zdjęcie: architekci.pl
Sztuka, która dotyka – wybrane prace
Kosmonauta – Yinka Shonibare
Dzieło brytyjsko-nigeryjskiego artysty to część serii Refugee Astronaut (2015 – w toku). Przedstawia naturalnej wielkości nomadycznego astronautę ozdobionego „afrykańską” tkaniną, wyposażonego w sprzęt do walki z kryzysami ekologicznymi i humanitarnymi. Niosąc siatkowy worek wypełniony dobrami doczesnymi, postać kwestionuje niezrównoważone dążenie do ciągłego wzrostu. W ostrzegawczym tonie Shonibare podkreśla, że dzieło służy jako ostrzeżenie, zachęcając do rozważenia potencjalnych konsekwencji bezczynności w związku z podnoszącym się poziomem wody.
„Listening All Night To The Rain”
W brytyjskim pawilonie artysta John Akomfrah eksploruje tematy natury, pamięci, dźwięków i emocji. Artysta mistrzowsko potrafi łączyć motywy polityczne z osobistymi przeżyciami. W jego pracach odnaleźć można elementy nawiązujące do problemów postkolonializmu, tożsamości i afrykańskiej diaspory.
W centralnej części pomieszczenia z sufitu zwisa plątanina starych radioodbiorników, magnetofonów, boomboxów, płyt winylowych i taśm audio. W tle słyszymy przychodzące i odchodzące głosy. Ta wystawa to prawdziwa sensoryczna podróż.
Zapomniane głosy
Instalacja Francuskiego Pawilonu i artysty Juliena Creuzet’a jest doskonałym przykładem interdyscyplinarnej sztuki wykorzystującej formy wyrazu takie jak rzeźba, muzyka, wideo oraz poezja.
Julien szuka sposobu, aby wyrazić hołd dla swoich korzeni i artystów pochodzących z Martyniki oraz Karaibów, których prace współcześnie są marginalizowane. Szuka nowej narracji antykolonialnej poprzez estetyczne formy i relacje między przedmiotami, kolorami, dźwiękami, historiami i językami.
Przyjaciele i rodzina – pawilon australijski
Tytuł wystawy – wyrażenie „kith and kin” oznacza obecnie po prostu „przyjaciół i rodzinę”. Instalacja zawierająca elementy dźwiękowe, wizualne, i performatywne odnosi się do doświadczeń rdzennych mieszkańców Australii, ich relacji z ziemią oraz ich kulturowych i duchowych praktyk. Stara się edukować, zwracając uwagę na spadek liczby lokalnych języków i dalektów – z 700 do 150.
Carlo Scarpa – wenecki mistrz i japońskie inspiracje
Mówiąc o weneckiej architekturze, nie da się pominąć wybitnego Carla Scarpy – projektanta, który zasłynął z mistrzowskiego operowania i łączenia materiałów takich jak beton, szkło, drewno i metal. Dużą inspiracją dla Scarpy stanowiła estetyka japońska, co widać szczególnie w projektach, gdzie pierwsze skrzypce gra natura – w tym elementy wodne – a architektura jest ich wspaniałym podkreśleniem.
Ogród rzeźb Carlo Scarpy jest częścią głównego pawilonu Giardini Biennale – pierwotnie znanego jako „Pałac Wystaw”, a wcześniej jako „Pawilon Włoski” i pawilon „Pro Arte”. Projekt z 1952 roku posiada baldachim z trzech zakrzywionych kloszy dachowych wspartych na stalowych kulach i gipsowych kolumnach z wpuszczonymi donicami. Geometryczne betonowe płyty podłogowe otaczają baseny z wodą z wylewkami, które kierują wodę na miedziane dyski – ich dźwięk ma zachęcać do spokoju i medytacji.
zdjęcie: Orsenigo Chemollo, frieze.com
Biennale Architektury 2025
Na przemian z Wystawą Sztuki, w Wenecji odbywa się także najbardziej interesujące dla nas w branży, biennale architektoniczne. Ogłoszona 19 edycja Biennale Architektury pod hasłem „Inteligencja: naturalna, sztuczna, kolektywna” odbywać się będzie od 19 maja 2025 do 23 listopada 2025 roku. Kurator, Carlo Ratti, tłumaczy, że podejmie ona próbę transdyscyplinarności między różnymi profesjami, aby odpowiedzieć na palący problem adaptacji i rozwoju sztucznej inteligencji. Określa wydarzenie jako“laboratorio vivente” (żywe laboratorium).
zdjęcie: labiennale.org
Jesteśmy przeszczęśliwi, że jako ArchiTour mamy okazję uczestniczyć w tak ważnym i prestiżowym święcie kultury, sztuki i architektury, jakim jest Biennale. Przede wszystkim jednak jesteśmy dumni bycia częścią próby podjęcia dialogu na tematy ważne i często owiane kulturowym tabu i zasłoną milczenia.
Wyprawa do Wenecji była dla nas podróżą przez eksperymentalną sztukę, ale nie zabrakło – jak zawsze – czasu na doskonałą zabawę, fiestę i wielkie włoskie ucztowanie.
Wenecjo, do zobaczenia za rok na Biennale Architettura 2025! Kto wybiera się z nami?
ArchiTour to nowy wymiar włoskich podróży incentive. W 2024 zaplanuj i zaproś swoich architektów na kilkudniową podróż doświadczeniową ze Slow Italia.
